пятница, 21 мая 2010 г.

Латифаи муаллимон

Ин латифаро тахмин муаллимони ҳақиқӣ оиди омўзгорони бемаҳорат ва камдониш бофтаанд.

Инак ин латифа:
Муаллим аз бачаҳо пурсидааст: - Бачаҳо! Кӣ гуфта метавонад, ки ман чанд сол дорам?
Бачаҳо ҳама хомўш. Танҳо яке даст мебардораду мегўяд:
- Муаллим ман ёфтам.
- Ку бигўй!
- Шумо панҷоҳ сол доред!
- Ў доное, чӣ тавр ёфтӣ?
- Ман як бародар дорам дар хона. Падарам ҳар рўз ўро ба дарахт баста «мур ту ним ҷиннӣ» гўён мезанад. Бародарам 25 сол дорад.

пятница, 7 мая 2010 г.

Дарди Маҳкам Ҳоҷиқулов

Зиндаёд Маҳкам Ҳоҷиқулов дар радиои Тоҷикистон муддате ҳамкори камина буд. Ман дар шўъбаи адабию дром муҳаррир будам, эшон – коргардон.

Ўро аз барномаи машҳури ҳаҷвии радио «Сўҳбати дўстон» ва барномаи телевизионии «Чойхонаи дилкушо» тамоми мардуми Тоҷикистон хуб мешинохт ва дўст медошт. Мардуми меҳнаткаш ба он сабаб дўст медошт, ки роҳбарони «виҷдонро бо ҷиғилдон ивазкарда»-ро (ин ибораи дўстдоштаи «Сўҳбати дўстон» буд) бо ибораҳои сермурчу каланфур аз осмони боло гирифта ба замини сиёҳ мезад. Ба қавли худаш «аз фалак ба чалак».

Ба назари камина чунин мерасид, ки ҳунарпешаҳо на танҳо дар саҳна ё синамо, балки дар зиндагӣ низ нақш мебозанд ва азбаски инро фарқ кардан мушкил аст, аз онҳо дуртар будан беҳтар мебошад.

Боре аз Маҳкам пурсидам, ки ба чӣ сабаб донишкадаи театриро хатм накардааст. Баъд ў қиссаи саргузашти талхи худро баён кард.

Чӣ тавр тифли навзоди дар кўча партофта рафтаро модари ў калон кардааст. Натавонистааст чунин модарро танҳо гузошта ба Тошканд ба донишкадаи театр равад.

Баъди он ки аз тарҷумаи ҳоли худ инро қисса кард, ба инсони хуб буданаш бовар кардам ва хеле воқеъ шудааст, ки нисфирўзӣ ҳамроҳ таом бихўрем.

Боре сухан аз Ленин рафт ва Маҳкам ҳаракату суханронии Ленинро бо маҳорати баланд такрор намуд. Пурсидам, ки ягон бор нақши Ленинро офарида буд?

Зеро дар замони шўравӣ ҳар ҳунарпешае, ки нақши Ленинро меофарид, унвони Ҳунарпешаи мардумии Иттиҳоди шўравиро мегирифт. Моҳонааш хеле зиёд мегардид бе навбат хонаву мошин медоданд ва дигар имтиёзҳои зиёде доштанд. Маҳкам бошад унвон он тараф истад, ҳатто ягон ифтихорнома ё нишони хурди сарисинагӣ надошт.

Ҳунарпеша нақл кард, ки солҳое, ки Мительман саркоргардони театри Лоҳутӣ буду Артисти халқии СССР Аслӣ Бурҳонов нақши Ленинро дар намоишҳо иҷро мекард, ин актёр муддате бемор гардида ба кор набаромад. Он гоҳ Мительман бо шитоб маро ба сифати дублёри Аслӣ Бурҳонов тайёр кардан гирифт.

Ў медонист, ки Аслӣ Бурҳонов намехоҳад, ки боз ягон актёр нақши Ленинро офарад. Ба ин сабаб ману Митльман дар вақти тамоман аз одам холи будани театр тамрин мекардем. Баъди як ҳафтаи тамрин ман пурра ин нақшро аз бар кардам. Мительман бошад на танҳо ба Аслӣ Бурҳонови баланддимоғ, балки ба дигар нотавонбинони худаш дар ин театр ба онҳо ҳунар омўзонда исбот карда тавонист, ки агар коргардон устои забардаст бошад, аз чун ман барин «масхарабозҳо» низ Ленин сохта метавонад. Аммо дар охирин рўзи тамрин ба ногоҳ дар толори холӣ Аслӣ Бурҳонов пайдо шуд.

Ў ба сари Мительман дод зад, ки «ҳўй ҷуҳут, очаи зоратро нишон медиҳам!»

Баъд ба Кумитаи Марказӣ рафта гуфтааст, ки Мительман ба иҷрои нақши доҳӣ ба ҷои ман як актёри масхарабозро тайёр кардааст? Магар ў обрўи доҳиро рехтан мехоҳад?

Аз Кумитаи Марказӣ фармон доданд, ки Мительман ба чунин кори сиёсии хатарнок даст назанад. Ҳамин тавр ман боз дар нақшҳои дуввуму саввумдараҷа мондам. Театри Лоҳутиро Мительман театр кард, ба он ҷон бахшид, аммо баъзе ходимони театр ўро бо чунин дасисаҳо зиқ карда куштанд.

Боре Қутбӣ Киром бо Маҳкам Ҳоҷиқулов шикоят мекунад, ки ҳукуматдорон шоирро бояду шояд қадр намекунанд.

Маҳкам мегўяд: - Қутбӣ! Агар рўзе аз осмон ҳазорҳо тангаи зар биборад, доманатро калон кушода битозӣ, ягонтаро дарёб намекунӣ. Агар худо накарда аз осмон як дона хода биафтад ҳам ба оқиби ту медарояду ҳам ба оқиби ман!

Ин ҷо калимаи «хода»-ро иваз кардам, чун аз они Маҳкам ношаръӣ буд.

Қутбӣ Киром дар охири умр қадршиносиро дид, аммо Маҳкам Ҳоҷиқулов надид.

Ў медонист, ки ҳеҷ гоҳ ба қадри ҳунарпешаи мазҳака, ки бо шўхӣ худ низ «масхарабоз» меномид, намерасанд.

Ба ин сабаб мекўшид, ки ин қадршиносиҳоро аз дигар тараф ҷуброн кунад ва барои худ ҳар рўз ягон дилхушӣ пайдо намояд. Гоҳ-гоҳ дўсташ раҳматӣ Тоҷиддин Муҳиддинов ўро ба базму тўйҳо бо худ мебурд, ки чор танга биёбаду зиқ нашавад. Аммо афсўс, ки умри Тоҷиддин кўтоҳ будаасту ў боз танҳо монд.

Мана қариб бист сол аст, ки кишвар соҳибистиқлол аст. Дари ҳама имкониятҳо ба ҳунарпешаҳои ҳаҷвнигор боз аст. Аммо ин ҳаҷви бе дандон ба кӣ даркор?

Ку он ҳунарпешаҳои соҳаи мазҳака, ки тавонанд ниқоб аз рўи ҳаромхўрҳои навбаромад бардоранд? Донишкадаи санъат ин даҳсолаҳои зиёд чӣ қадар кадрҳои нав дод. Ку Маҳкам Ҳоҷиқуловҳои нав?

Эҳтимол ҷони гап дар дигар ҷой будагист, масалан дар истеъдоди худодод ва виҷдони ҳунарпеша.

Яъне ҳунарпешаи имрўз ба кӣ хизмат мекунад: ба халқ ё касоне, ки аз ҳисоби ин халқ сарвати ҳангуфт ба даст меоранд?